Vatican News: Suy niệm về dụ ngôn người Samari nhân hậu, Đức Giáo hoàng Lêô XIV kêu gọi mọi người đừng để cuộc sống bận rộn khiến ta đánh mất lòng trắc ẩn đối với tha nhân.
Tiếp tục chuỗi suy niệm về các dụ ngôn Tin Mừng trong buổi tiếp kiến chung sáng thứ Tư, Đức Giáo hoàng Lêô XIV nhắc đến “một người thông luật – học thức và am hiểu” trong Tin Mừng theo thánh Luca. Ngài nhận xét rằng người thanh niên này quá tập trung vào bản thân mà bỏ qua người khác.
Vị thông luật ấy hỏi Chúa Giêsu về cách đạt được sự sống đời đời. Nhưng theo Đức Giáo hoàng, đằng sau câu hỏi ấy là một nhu cầu sâu xa hơn: mong muốn được chú ý. Người thanh niên ấy xin Chúa Giêsu giải thích ý nghĩa của từ “người thân cận”.
Tôi đã yêu thương ai?
Để trả lời, Chúa Giêsu kể một dụ ngôn làm thay đổi hoàn toàn câu hỏi của người thanh niên — từ “Ai là người yêu tôi?” thành “Tôi đã yêu ai?” Đức Giáo hoàng giải thích rằng câu hỏi đầu là chưa trưởng thành, trong khi câu hỏi sau là dấu hiệu của người đã hiểu ý nghĩa của cuộc sống. Câu hỏi đầu là thụ động; câu hỏi sau đòi hỏi hành động.
Chúa Giêsu kể dụ ngôn người Samari nhân hậu, trong đó có một người đi từ Giêrusalem xuống Giêricô — một hành trình từ núi xuống thấp, tượng trưng cho hành trình đời sống, “gian nan và đầy hiểm nguy”.
Trên đường đi, người ấy bị đánh đập, cướp bóc và bỏ mặc nửa sống nửa chết — cũng giống như chúng ta, khi những biến cố, con người, thậm chí cả những người ta từng tin tưởng, tước đoạt mọi thứ và để lại ta trơ trọi giữa đời.
Không phải vấn đề tôn giáo
Tuy nhiên, Đức Giáo hoàng nhấn mạnh: chính trong những cuộc gặp gỡ với người khác, chúng ta mới hiểu rõ con người thật của mình. Khi đối diện với ai đó đang cần giúp đỡ, ta phải lựa chọn: hoặc chăm sóc, hoặc ngoảnh mặt làm ngơ.
Trong dụ ngôn, hai người – một tư tế và một thầy Lêvi – đáng lý ra phải dừng lại giúp đỡ, lại chọn lảng tránh. Đức Giáo hoàng nhấn mạnh: “Việc thực hành tôn giáo không tự động dẫn đến lòng trắc ẩn.” Lòng trắc ẩn không phải đặc tính riêng của tôn giáo, mà là đặc tính của con người. Dù thuộc tôn giáo nào, con người đều được mời gọi sống trắc ẩn.
Tư tế và thầy Lêvi tượng trưng cho tất cả chúng ta – những người luôn vội vã trở về nhà. Sự vội vàng này, Đức Giáo hoàng cảnh báo, có thể khiến ta đánh mất khả năng cảm thông, vì “người cho rằng hành trình của mình quan trọng hơn sẽ không dừng lại vì người khác.”
Lòng trắc ẩn = dám dấn thân
Chỉ có người Samari – thuộc một dân tộc thường bị khinh miệt – là dừng lại giúp đỡ. Người Samari hành động không vì nghĩa vụ tôn giáo, mà vì “một con người đối diện với một con người khác đang cần giúp đỡ.”
Đức Giáo hoàng Lêô nhấn mạnh: Lòng trắc ẩn phải được thể hiện bằng hành động cụ thể. Bởi để giúp đỡ ai đó, ta không thể đứng từ xa. Muốn sống trắc ẩn, ta phải dấn thân, sẵn sàng “lấm bẩn, thậm chí chấp nhận rủi ro.”
Người Samari là mẫu gương của lòng trắc ẩn vì anh trực tiếp chăm sóc người bị thương. Đức Giáo hoàng khẳng định: giúp đỡ thực sự nghĩa là “chấp nhận mang lấy nỗi đau của người khác”. Và chỉ khi nhận ra chính mình cũng là người bị thương, ta mới có thể thực sự cảm thông.