Trong đời sống văn hoá Việt Nam, việc “cúng” tức dâng lễ vật lên bàn thờ gia tiên, thần linh là một truyền thống lâu đời. Sau khi nghi thức kết thúc, nhiều gia đình sẽ cùng nhau dùng bữa từ những lễ vật ấy. Tuy nhiên, với người Công Giáo, câu hỏi thường xuất hiện: Có nên ăn đồ cúng không?
Quan điểm của Giáo Hội
Giáo Hội Công Giáo không phủ nhận giá trị văn hoá của việc kính nhớ tổ tiên. Tuy nhiên, Giáo Hội luôn nhấn mạnh: việc thờ phượng, cầu xin hay dâng lễ chỉ dành cho Thiên Chúa duy nhất. Mọi hình thức “cúng” với ý nghĩa cầu xin thần linh khác hay mang tính mê tín dị đoan đều đi ngược lại đức tin Công Giáo.
Trong Kinh Thánh, thánh Phaolô đã từng khẳng định: “Chúng ta biết rằng ngẫu tượng chẳng là gì hết trong thế gian” (1Cr 8,4). Do đó, bản thân thức ăn không có gì ô uế, vấn đề nằm ở ý nghĩa gắn liền với nghi thức đó.
Phân biệt rõ hai trường hợp
-
Trường hợp 1: Đồ ăn được dùng trong nghi thức thờ ngẫu tượng, cầu thần linh khác ngoài Thiên Chúa.
Người Công Giáo nên tránh, vì như thánh Phaolô nhắc: “Anh em không thể vừa dự tiệc bàn của Chúa, vừa dự tiệc bàn của ma quỷ” (1Cr 10,21). Ăn trong bối cảnh này có thể bị hiểu là đồng thuận với việc thờ phượng sai lạc. -
Trường hợp 2: Đồ ăn sau nghi thức mang tính tưởng niệm tổ tiên, nhưng không hàm ý thờ ngẫu tượng.
Nếu bữa ăn đơn thuần là dịp gia đình sum họp, thể hiện lòng hiếu kính, thì người Công Giáo có thể cùng chia sẻ, miễn là giữ vững lập trường đức tin: chỉ kính nhớ tổ tiên, chứ không “thờ” tổ tiên như thần linh.
Điều quan trọng là thái độ. Người Công Giáo không nên quá cứng nhắc khiến gia đình nghĩ mình “chối bỏ” truyền thống, nhưng cũng không được dễ dãi đến mức đánh mất niềm tin. Cần nhẹ nhàng phân biệt cho người thân hiểu: chúng ta kính nhớ tổ tiên, chứ không thờ lạy tổ tiên như thần thánh. Một lời giải thích chân thành, một đời sống yêu thương, sẽ là chứng tá rõ ràng hơn bất kỳ lời tranh luận nào.
Vì thế, khi đứng trước mâm cúng, điều cần giữ trong lòng không phải là sự lo lắng về miếng ăn, mà là sự trung tín với Thiên Chúa và tình hiếu thảo với gia đình. Ăn hay không ăn không còn là vấn đề, nếu chúng ta luôn biết làm mọi việc trong ánh sáng của Tin Mừng, để vừa sống trọn niềm tin, vừa giữ trọn tình nghĩa.
