PHILIPPINES SẼ CÓ 9 GIÁO PHẬN TRỐNG TÒA

Giữa lúc nhiều giáo phận trống tòa và một số giáo phận khác sắp bước vào giai đoạn thiếu giám mục bản quyền, quốc gia Công giáo lớn nhất châu Á – Philippines – đang đối mặt với nguy cơ khủng hoảng lãnh đạo mục vụ, khi Giáo hội vẫn đang chờ các quyết định bổ nhiệm từ Tòa Thánh.

Philippines hiện có dân số khoảng 110 triệu người, trong đó 80% là tín hữu Công giáo. Theo thống kê hiện tại, có ba giáo phận đang chính thức trống tòa:

Các giáo phận đang trống tòa hiện nay

1. Giáo phận Boac (tỉnh Marinduque) trống tòa từ ngày 21/9/2024, sau khi Đức cha Marcelino Antonio M. Maralit được thuyên chuyển làm Giám mục Giáo phận San Pablo, Laguna. Ngài hiện là Chủ tịch Ủy ban Truyền thông Xã hội trực thuộc Hội đồng Giám mục Công giáo Philippines (CBCP).

Theo Niên giám Tòa Thánh 2023, giáo phận Boac có 256.611 dân, trong đó 88% là người Công giáo. Có 79 linh mục đang phục vụ, tương đương với tỷ lệ 1 linh mục phục vụ cho 3.248 giáo dân. Giáo phận nổi bật nhờ hoạt động xã hội và mô hình cộng đoàn Kitô giáo cơ bản – các nhóm nhỏ sinh hoạt tại địa phương để cầu nguyện, chia sẻ Kinh Thánh và thực hiện công tác công bằng xã hội.

2. Hạt Đại diện Tông tòa Tabuk trống tòa từ ngày 8/12/2024, sau khi Đức cha Prudencio P. Andaya Jr., CICM được bổ nhiệm làm Giám mục Giáo phận Cabanatuan.

Khu vực Tabuk bao gồm các tỉnh miền núi Kalinga và Apayao, với dân số 493.960 người. Có 31 linh mục phục vụ 75% dân số là người Công giáo, chủ yếu thuộc sắc tộc bản địa Igorot. Tỷ lệ là 1 linh mục cho gần 12.000 giáo dân – một con số đáng báo động.

3. Giáo phận San Jose de Nueva Ecija trống tòa từ ngày 12/12/2024, khi Đức cha Roberto Mallari được thuyên chuyển về làm Giám mục Giáo phận Tarlac. San Jose nằm tại vùng sản xuất nông nghiệp trọng điểm của quốc gia, nơi dân cư chủ yếu là nông dân trồng lúa, ngô, mía, dừa, hành, xoài và rau quả.

Sắp nghỉ hưu

Ngoài ba giáo phận đang trống tòa, một số vị giám mục tại các giáo phận khác cũng đã đến tuổi nghỉ hưu theo giáo luật (75 tuổi) hoặc sẽ sớm đến tuổi này trong thời gian tới:

• 1/3/2025: Tổng Giám mục Angelito Lampo, OMI (Cotabato)

• 14/3/2025: Đức cha Patricio Buzon, SDB (Bacolod)

• 19/3/2025: Tổng Giám mục Jose Palma (Cebu)

Trong các tháng tới, thêm ba vị khác cũng sẽ đến tuổi nghỉ hưu:

• 16/6: Đức cha Jose Corazon Tala-oc (Kalibo)

• 13/7: Tổng Giám mục Marlo Perlata (Nueva Segovia)

• 29/10: Đức cha Jacinto Jose (Urdaneta)

Nếu Đức Thánh Cha chấp thuận đơn từ nhiệm, Philippines sẽ có tổng cộng chín giáo phận trống tòa (sede vacante).

Tác động đến cộng đoàn Công giáo

Phần lớn các giáo phận này nằm tại các tỉnh nông nghiệp, trừ Bacolod và Cebu  là những trung tâm đô thị lớn. Việc bổ nhiệm giám mục không chỉ là trách nhiệm thiêng liêng của Đức Giáo hoàng, mà còn là điều cấp thiết để đảm bảo cộng đoàn tín hữu có người chăn dắt, đáp ứng các nhu cầu thiêng liêng và đôi khi cả kinh tế, xã hội.

Cha Jerome Secillano, Tổng thư ký Ủy ban Công vụ trực thuộc CBCP, nhận định: “Việc trống tòa tạo ra khoảng trống lãnh đạo. Bổ nhiệm giám mục là để đảm bảo đoàn chiên không thiếu người dẫn dắt.”

Không chỉ người Công giáo, mà cả nhiều người dân không cùng tôn giáo tại Philippines vẫn thường tìm đến các giám mục để xin định hướng đạo đức trong những vấn đề xã hội-chính trị. Cố Hồng y Jaime Sin  nguyên Tổng Giám mục Manila là một ví dụ điển hình. Ngài từng mạnh mẽ phản đối chế độ độc tài của cựu Tổng thống Ferdinand Marcos Sr., và đóng vai trò quan trọng trong hai cuộc cách mạng hòa bình tại Philippines: Cách mạng Nhân dân năm 1986 và cuộc biểu tình buộc Tổng thống Joseph Estrada từ chức năm 2001.

Trong thời kỳ Tổng thống Rodrigo Duterte, Hội đồng Giám mục Philippines từng công khai chỉ trích các vụ giết người ngoài pháp luật trong cuộc chiến chống ma túy, dẫn đến việc Tổng thống Duterte nhiều lần công khai đe dọa các giám mục, thậm chí có lúc nói: “Hãy giết và cướp từ các giám mục Công giáo!”

Tiến trình bổ nhiệm của Vatican

Cha Secillano nhấn mạnh vai trò then chốt của giám mục địa phương trong việc xác định định hướng và ưu tiên mục vụ cho giáo phận, nhưng cũng thừa nhận rằng Tòa Thánh không vội vàng trong các quyết định bổ nhiệm.

“Việc bổ nhiệm đòi hỏi sự thận trọng tối đa,” ngài nói.

Trọng điểm: Tổng giáo phận Cebu

Cebu được mệnh danh là “cái nôi của Kitô giáo tại Philippines”  là tổng giáo phận lớn nhất châu Á, với 4,7 triệu tín hữu Công giáo (87% dân số), 176 giáo xứ, 9 trung tâm truyền giáo, và 626 linh mục (348 triều, 278 dòng tu). Tổng giáo phận cũng có 2.035 tu sĩ và 144 chủng sinh, theo Niên giám Tòa Thánh 2024.

Hội đồng Giám mục Philippines đã phê chuẩn đề xuất chia tách Cebu thành hai giáo phận phụ thuộc: Danao ở phía Bắc và Carcar ở phía Nam, nhằm thiết lập giám mục riêng cho từng khu vực điều sẽ giúp giảm tải cho tổng giáo phận đông dân này.