Đức Giám mục Gioan Baotixita Nguyễn Bá Tòng (1868–1949) là vị Giám mục người Việt Nam đầu tiên trong lịch sử Giáo hội Công giáo Việt Nam. Ngài sinh ngày 22 tháng 8 năm 1868 tại làng Gò Công, tỉnh Định Tường (nay thuộc tỉnh Tiền Giang), trong một gia đình Công giáo đạo hạnh.
 |
| Đức Cha JB Nguyễn Bá Tòng |
Ngay từ nhỏ, Nguyễn Bá Tòng đã bộc lộ sự thông minh và lòng sùng đạo. Ngài theo học tại các chủng viện của Giáo phận Tây Đàng Trong và được thụ phong linh mục ngày 20 tháng 9 năm 1896. Sau khi trở thành linh mục, ngài đảm nhận nhiều vai trò quan trọng trong giáo phận, đặc biệt trong công tác giáo dục và đào tạo chủng sinh.
2. Trở Thành Giám Mục Người Việt Đầu Tiên
Ngày 11 tháng 6 năm 1933, linh mục Nguyễn Bá Tòng được Đức Giáo hoàng Piô XI bổ nhiệm làm Giám mục Phó Giáo phận Phát Diệm, trở thành giám mục người Việt đầu tiên trong lịch sử Giáo hội Công giáo Việt Nam. Sự kiện này đánh dấu bước ngoặt quan trọng, thể hiện sự trưởng thành của Giáo hội Việt Nam và sự tin tưởng của Tòa Thánh đối với hàng giáo sĩ bản địa.
Lễ tấn phong giám mục của ngài diễn ra vào ngày 29 tháng 10 năm 1933 tại Nhà thờ chính tòa Phát Diệm do Khâm sứ Tòa Thánh Drapier chủ phong. Việc một người Việt đảm nhận vị trí giám mục đã mang lại niềm tự hào lớn lao cho cộng đồng Công giáo Việt Nam, đồng thời củng cố tinh thần tự chủ và phát triển của Giáo hội địa phương.
3. Giám Mục Chính Tòa Giáo Phận Mỹ Tho
Năm 1935, Đức Giám mục Nguyễn Bá Tòng được bổ nhiệm làm Giám mục Chính tòa tiên khởi của Giáo phận Mỹ Tho, một giáo phận mới được thành lập từ một phần của Giáo phận Tây Đàng Trong (tức Sài Gòn). Trong vai trò này, ngài đã nỗ lực xây dựng hệ thống giáo xứ, đào tạo linh mục, mở trường học và củng cố đời sống đạo đức của giáo dân.
Dưới sự lãnh đạo của ngài, Giáo phận Mỹ Tho dần phát triển, với nhiều công trình tôn giáo được xây dựng và số lượng tín hữu ngày càng tăng.
4. Những Đóng Góp Và Di Sản
Đức Giám mục Nguyễn Bá Tòng không chỉ được biết đến với vai trò là giám mục đầu tiên của người Việt, mà còn là một nhà giáo dục và một mục tử tận tụy. Ngài đặc biệt quan tâm đến việc đào tạo chủng sinh và giáo dục giới trẻ Công giáo, coi đây là nền tảng quan trọng cho sự phát triển của Giáo hội.
Ngài cũng tích cực thúc đẩy tinh thần yêu nước, đoàn kết dân tộc trong bối cảnh Việt Nam đang trải qua những biến động chính trị và xã hội lớn vào nửa đầu thế kỷ 20.
5. Qua Đời
Sau một đời tận tụy phục vụ Giáo hội và giáo dân, Đức Giám mục Gioan Baotixita Nguyễn Bá Tòng qua đời vào ngày 11 tháng 7 năm 1949, hưởng thọ 81 tuổi. Ngài để lại một di sản to lớn trong lịch sử Giáo hội Công giáo Việt Nam, được kính nhớ như một vị mục tử nhân hậu, tiên phong và đầy lòng yêu mến Giáo hội.
6. Ý Nghĩa Và Ảnh Hưởng
Việc Đức Giám mục Nguyễn Bá Tòng được tấn phong đã mở đường cho hàng giáo phẩm Việt Nam phát triển mạnh mẽ trong những thập kỷ tiếp theo. Ngài không chỉ là niềm tự hào của Giáo hội Công giáo Việt Nam mà còn là biểu tượng của sự hội nhập và trưởng thành của Công giáo bản địa.
Ngày nay, ngài vẫn được nhắc đến như một nhân vật quan trọng trong lịch sử Công giáo Việt Nam, người đã đặt nền móng cho sự tự chủ của Giáo hội Việt Nam và truyền cảm hứng cho nhiều thế hệ linh mục, giám mục sau này.
