Đức Giáo hoàng Lêô XIV bên ngoài Vương cung Thánh đường Thánh Gioan Latêranô vào ngày 25 tháng 5 năm 2025. (Ảnh: Daniel Ibáñez / EWTN News)
Trang phục của một giáo hoàng luôn mang ý nghĩa đặc biệt. Điều đó một lần nữa được thể hiện khi Đức Giáo hoàng Lêô XIV xuất hiện trên bao lơn ngày 8 tháng 5 năm 2025. Khoác trên mình chiếc mozzetta đỏ, dây stola đỏ thêu vàng, áo rochet trắng và cassock trắng mới, trang phục của ngài đã truyền tải một thông điệp sâu sắc – mỗi vị giáo hoàng đều có quyền chọn trang phục cho khoảnh khắc lịch sử ấy.
Khi cả thế giới dõi theo vị giáo hoàng đầu tiên sinh ra tại Hoa Kỳ, người ta cũng đặc biệt quan tâm đến từng phẩm phục mà ngài sử dụng hằng ngày. Dưới đây là ý nghĩa và lịch sử của từng món trong trang phục của Đức Giáo hoàng Lêô XIV:
Cassock trắng (áo dòng dài)
Cassock của giáo hoàng – còn gọi là soutane – có màu trắng. Theo truyền thống phổ biến, Giáo hoàng mặc màu trắng để tương đồng với tu phục của Dòng Đa Minh mà Thánh Giáo hoàng Piô V (trị vì 1566–1572) từng mặc. Tuy nhiên, thực tế là các giáo hoàng đã mặc trắng từ trước đó.
Cassock có tay dài, dài tới mắt cá chân, làm bằng len hoặc hỗn hợp len. Theo truyền thống, cassock có 33 chiếc cúc, tượng trưng cho 33 năm cuộc đời của Chúa Giêsu trước khi Phục Sinh và Thăng Thiên.
Ngoài ra, cassock còn có một mảnh choàng ngắn tới khuỷu tay có thể tháo rời, gọi là pellegrina (hoặc simar), cũng màu trắng. Pellegrina thường dành riêng cho giám mục, tổng giám mục, hồng y và giáo hoàng, với viền tím cho giám mục/tổng giám mục, đỏ tươi cho hồng y, và trắng cho giáo hoàng.
Mozzetta
Mozzetta là một loại áo choàng ngắn tới khuỷu tay, khoác lên vai và mặc ngoài áo rochet như một biểu tượng quyền bính. Đây là phẩm phục truyền thống dành cho một số linh mục, kinh sĩ, viện phụ, giám mục, tổng giám mục, hồng y và giáo hoàng khi mặc phẩm phục phụng vụ ngoài giờ lễ.
Mozzetta thường mặc trong các giờ kinh phụng vụ, lúc không chủ tế Thánh lễ. Màu sắc của mozzetta phản ánh phẩm trật: tím hoặc huyết dụ cho giám mục/tổng giám mục, đỏ cho hồng y. Đức Phanxicô từng bỏ qua mozzetta trong đêm ngài được bầu, nhưng Đức Lêô XIV đã phục hồi truyền thống này và sử dụng thường xuyên.
Khi thích hợp về mặt phụng vụ, mozzetta đi kèm với một dây stola đỏ thêu vàng lộng lẫy.
Chasuble (áo lễ ngoài cùng)
Chasuble – xuất phát từ tiếng Latinh casula, nghĩa là “ngôi nhà nhỏ” – là áo lễ ngoài cùng mặc phủ lên áo alb và stola, màu sắc thay đổi theo năm phụng vụ. Trong lịch sử, chasuble biểu trưng cho “ách Đức Kitô” và là biểu tượng của bác ái.
Có nhiều kiểu chasuble qua các thế kỷ. Kiểu cổ điển nhất là dạng monastic – hình bầu dục rộng, dài đến giày người chủ tế, đôi khi có mũ trùm. Một kiểu nổi bật là fiddleback, xuất hiện cuối thế kỷ 16. Đức Lêô XIV đã mặc nhiều chasuble đáng nhớ, bao gồm một chiếc từng được Thánh Gioan Phaolô II sử dụng.
Dây thắt lưng trắng (Fascia)
Còn gọi là fascia, đây là dải lụa hoặc vải lanh thắt quanh eo ngoài cassock. Nó tượng trưng cho sự vâng phục của Giáo hoàng trước lời mời gọi phục vụ và bảo vệ Giáo hội của Chúa Giêsu.
Các chức sắc khác như giám mục, hồng y cũng đeo fascia với màu phù hợp phẩm trật. Fascia của Giáo hoàng có viền vàng ở phần dưới. Theo truyền thống, huy hiệu giáo hoàng được thêu ở dưới fascia, nhưng chưa rõ Đức Lêô XIV có tiếp tục hay không.
Zucchetto (mũ sọ trắng)
Là mũ sọ nhỏ màu trắng của Giáo hoàng, biểu tượng của sự che chở của Thiên Chúa. Tên gọi xuất phát từ tiếng Ý “zucca” – quả bí nhỏ. Nó còn gọi là solideo hay pileolus.
Zucchetto ra đời do nhu cầu giữ ấm cho những người bị cạo trọc đầu (tonsure). Về sau, nó mang màu khác nhau tùy phẩm trật: trắng cho Giáo hoàng, đỏ cho hồng y, tím cho giám mục. Năm 1968, Đức Phaolô VI quy định bắt buộc các chức sắc phải đội zucchetto.
Mitre (mũ ba đỉnh)
Mitre là mũ phụng vụ truyền thống, bắt nguồn từ tiếng Hy Lạp mitra – nghĩa là băng trán hoặc mũ miện, liên hệ với mũ Thượng Tế trong Cựu Ước. Đây là biểu tượng của quyền bính và phẩm giá.
Mitre ngày nay có hình tam giác, với hai dải vải buông sau gọi là infulae. Giáo hoàng đội mitre trong các cử hành phụng vụ. Huy hiệu của Đức Lêô XIV có hình mitre trên đó. Trước kia, huy hiệu có mũ tiara (ba tầng), nhưng năm 2005 Đức Bênêđictô XVI thay bằng mitre để nhấn mạnh vai trò mục tử.
Pallium
Là biểu tượng của sự hiệp nhất, lòng trung thành với Đức Kitô và quyền bính của giáo hoàng trên toàn Giáo hội. Cũng được đeo bởi các tổng giám mục chính tòa để đánh dấu quyền hạn của họ.
Pallium là dải len trắng vòng quanh cổ, có sáu thánh giá lụa đen và ba chiếc đinh kim loại, tưởng nhớ Cuộc Thương Khó của Chúa Giêsu. Ban đầu chỉ Giáo hoàng được đeo, nhưng từ thế kỷ V, pallium được trao cho các tổng giám mục do giáo hoàng chỉ định.
Len làm pallium được cắt từ cừu non vào ngày lễ Thánh Agnes (21/1), sau đó đặt vào hộp bạc gần mộ Thánh Phêrô. Trước kia, pallium được trao ngày 29/6 (lễ Thánh Phêrô và Phaolô), nhưng từ 2015, Đức Phanxicô cho phép trao pallium tại địa phương.
Papal Ferula (gậy mục tử giáo hoàng)
Là gậy mục tử đặc biệt dùng trong phụng vụ, đầu gậy có núm mang Thánh giá. Khác với crozier (gậy móc của giám mục), ferula biểu tượng cho chức vụ duy nhất của giám mục Rôma và quyền mục tử tối cao.
Ngày 9/5, trong Thánh lễ đầu tiên với tư cách Giáo hoàng, Đức Lêô XIV cầm ferula của Đức Bênêđictô XIV. Sau đó, ngài dùng ferula bạc do nghệ nhân Lello Scorzelli thiết kế – ban đầu được Đức Phaolô VI sử dụng năm 1965 để kết thúc Công đồng Vatican II, nhưng sau đó gắn liền với Thánh Gioan Phaolô II.
Alb (áo lễ trắng dài)
Là áo lễ trắng dài tay, biểu tượng cho tâm hồn trong sạch khi lên bàn thờ. Theo Quy chế Tổng quát Sách Lễ Rôma:
“Phẩm phục thánh chung cho các thừa tác viên có chức thánh là áo alb, phải thắt dây ở eo trừ khi áo đã may khít. Nếu cổ áo không che kín áo trong, phải mặc thêm amice. Alb không được thay bằng surplice, ngay cả khi mặc cùng cassock, trong các nghi lễ có mặc chasuble hay dalmatic, hoặc khi chỉ mặc stola.”
Pectoral Cross (thánh giá đeo ngực)
Là thánh giá Latinh đơn giản bằng vàng, đeo quanh cổ bằng dây vàng hoặc lụa vàng, thả gần tim như cử chỉ sám hối (peccatum trong tiếng Latinh). Theo Đức Giám mục Austin Better (Montana), điều này biểu thị sự đấm ngực – vì nhờ cuộc đóng đinh của Đức Giêsu mà lòng người được hòa giải với Thiên Chúa.
The Fisherman’s Ring (Nhẫn Ngư phủ)
Được đeo vào tay Giáo hoàng sau khi được bầu, biểu tượng cho triều đại mới và vai trò kế vị Thánh Phêrô. Nhẫn có hình Thánh Phêrô đang chèo thuyền thả lưới – mẫu thiết kế phổ biến từ thế kỷ XV.
Ghi chép sớm nhất là trong hai bức thư của Giáo hoàng Clêmentê IV năm 1265–1266. Nhẫn từng được dùng để đóng sáp cho thư riêng thay vì dùng con dấu bằng chì.
Từ năm 1842, việc đóng sáp thay bằng con dấu đóng mực, nhưng mỗi giáo hoàng vẫn được trao một nhẫn riêng biệt khi bắt đầu triều đại. Đức Lêô XIV đã xúc động khi nhận chiếc nhẫn này trong Thánh lễ khai mạc.
Stola đỏ
Stola đỏ thêu vàng là phẩm phục phụng vụ được đeo trên vai bởi giám mục, linh mục, phó tế. Stola của giáo hoàng biểu tượng cho việc được thánh hiến linh mục và trách nhiệm mục tử – vác chiên trên vai và gánh lấy “ách ngọt ngào” của Đức Kitô.
Từ thời Đức Bênêđictô XV (1914–1922), các giáo hoàng dùng Stola Bốn Thánh Sử, thêu hình Thánh Matthêu, Máccô, Luca, Gioan. Một bản sao được sao chép thời Thánh Gioan Phaolô II và tiếp tục được sử dụng bởi Đức Lêô XIV.
Giày da đỏ
Đã được nhiều giáo hoàng sử dụng qua các thế kỷ, bắt nguồn từ Giáo hội sơ khai và Đế quốc Rôma. Màu đỏ tượng trưng cho cuộc Thương Khó của Đức Kitô và máu của các vị tử đạo, theo nhà nghiên cứu Shawn Tribe (sáng lập Liturgical Arts Journal).
Nguồn: What Do Pope Leo XIV’s Vestments Mean?| National Catholic Register
Dịch: Ephata Catholic
