Bí tích Thánh Thể và những tranh cãi: Lịch sử, thần học và lý do chúng ta tranh luận

Ngay từ tiêu đề của Thông điệp năm 2003 của Thánh Giáo hoàng Gioan Phaolô II – “Ecclesia de Eucharistia” (Giáo Hội từ Bí tích Thánh Thể) – chúng ta đã thấy rõ rằng Thánh Thể là trung tâm của căn tính người Công giáo và những gì chúng ta thực hiện. Chúng ta là cộng đoàn các tín hữu được hình thành bởi Thánh Thể để tiếp nối sứ mạng của Đức Giêsu Kitô trong thế giới và suốt dòng lịch sử.

Trong mọi thời đại, chúng ta cần đặc biệt chú ý đến Bí tích Thánh Thể. Điều này càng đúng trong bối cảnh hiện tại, khi phong cảnh Thánh Thể trở nên phức tạp và không phải lúc nào cũng rõ ràng. Thời đại chúng ta tràn đầy hồng ân từ Thánh Thể – nhưng đồng thời cũng đối diện với nhiều thách thức đáng kể.

Những Thách Thức Trong Lịch Sử và Ngày Nay

Ngay từ Tân Ước, chúng ta đã thấy một phong cảnh Thánh Thể vừa đầy ân sủng vừa phức tạp. Tin Mừng Gioan chương 6 mô tả Chúa Giêsu là Bánh Hằng Sống. Thánh Phaolô nói về sự hiệp thông nơi một tấm bánh, một chén rượu (1 Cr 10:16-17). Thánh Thể mang lại sự sống đời đời – theo cách nói của các Giáo phụ Hy Lạp, đó là “dược phẩm bất tử”.

Nhưng song song với những hồng ân, Tân Ước cũng ghi lại những bất nhất Thánh Thể. Trong bữa Tiệc Ly (Lc 22), ngay sau khi Chúa thiết lập Bí tích Thánh Thể, các môn đệ lại tranh cãi ai là người lớn nhất. Tại Côrintô, Thánh Phaolô quở trách việc cộng đoàn chia rẽ khi dự tiệc Thánh Thể – kẻ no, người đói, có người say rượu (1 Cr 11:21).

Chính những vấn đề này đã khiến Hội Thánh sơ khai phải cải cách cách cử hành Thánh Thể, chuyển khỏi bối cảnh bữa ăn chung. Từ đó, chúng ta hiểu rằng việc cải tổ Thánh Thể để khôi phục ý nghĩa nguyên thủy đã luôn là một phần trong đời sống Hội Thánh.

Những Thách Đố Hiện Đại

Tôi muốn nêu bật bốn thách thức đặc biệt quan trọng trong đời sống Thánh Thể hôm nay:

Tham Dự Nghèo Nàn: Dù tỷ lệ tham dự Thánh lễ Chúa nhật có cải thiện, con số thực tế chỉ khoảng 20%. Nếu đúng như Công đồng Vatican II dạy – Thánh Thể là “nguồn mạch và đỉnh cao của đời sống Kitô hữu” – thì tại sao lại như vậy? Phải chăng con người ngày nay thờ phượng điều gì khác ngoài Thiên Chúa – thậm chí chính bản thân mình?
Thiếu Giáo Lý Vững Chắc: Nhiều người không hiểu ý nghĩa thực sự của sự hiện diện thật của Chúa trong Thánh Thể – vốn đặt nền trên mầu nhiệm Phục Sinh. Thiếu hiểu biết cũng dẫn đến những thực hành cá nhân hóa, lệch lạc trong phụng vụ: vào trễ, không hiệp thông đúng lúc, tư thế rước lễ không chuẩn.
Thánh Lễ Latinh Truyền Thống: Việc một số người, đặc biệt là giới trẻ, gắn bó sâu sắc với hình thức cử hành này đặt ra câu hỏi: Liệu nó có hỗ trợ hay cản trở đời sống phụng vụ hiệp hành của Hội Thánh? Chỉ thị “Traditionis Custodes” của Đức Giáo hoàng Phanxicô đã yêu cầu các giám mục hướng giáo dân đến việc sử dụng sách lễ hiện hành để gìn giữ sự hiệp nhất.
Tách Rời Với Cam Kết Xã Hội: Truyền thống tại Chicago trước đây từng kết nối chặt chẽ giữa Thánh Thể và sứ vụ công bằng xã hội, hòa bình, nhân phẩm. Nhưng ngày nay, sự kết nối đó đã mờ nhạt, dẫn đến rạn nứt giữa Thánh Thể được cử hành và Thánh Thể được sống.

Những Ân Sủng Của Hiện Tại

Dù có những thách thức, nhưng cũng không thiếu hồng ân:

Phong trào Phục Hưng Thánh Thể: Chiến dịch quy mô toàn quốc, đặc biệt lôi cuốn giới trẻ, đã thắp lại ngọn lửa yêu mến Thánh Thể.
Chầu Thánh Thể & Lòng Sùng Kính: Người tín hữu ngày càng tìm đến chầu Thánh Thể và tham gia các cuộc rước, nghi thức chúc lành – biểu hiện sự phong phú của lòng đạo bình dân.
Thừa Tác Viên Thánh Thể: Các giáo dân được đào tạo bài bản, không chỉ hỗ trợ phân phát Mình Thánh trong Thánh lễ, mà còn mang Thánh Thể đến người đau yếu – là một ân huệ lớn lao.
Phụng Vụ Chuẩn Bị Chu Đáo: Nhiều linh mục, phó tế, giáo dân tại các giáo xứ đầu tư công sức để chuẩn bị Thánh lễ cách xứng hợp, có sự hòa nhập ngôn ngữ – văn hóa, biểu hiện sự hiệp nhất trong đa dạng.

Hướng Về Tương Lai

Chúng ta cần làm gì?

Lắng nghe và Đối thoại: Theo tinh thần hiệp hành, hãy nói chuyện về Thánh Thể không phải để tranh cãi, mà để tìm ra ý Chúa. Tông huấn “Desiderio Desideravi” của Đức Thánh Cha Phanxicô và sách nhỏ “Take, Bless, Break, Share” của Hồng y Blase Cupich là những tài liệu quý giá.
Phân biệt các hình thức cầu nguyện Thánh Thể: Quan hệ với Chúa Giêsu có nhiều chiều kích – cá nhân (như Thánh Têrêsa thành Avila), cộng đoàn (như thư Côrintô), và vũ hoàn – lịch sử (như thư Côlôsê). Mỗi hình thức cầu nguyện có cách thể hiện phù hợp.

Khi không phân biệt rõ ràng, sự nhầm lẫn xảy ra: ví dụ, áp đặt thị hiếu cá nhân vào phụng vụ cộng đoàn làm mất đi bản chất hiệp thông.

Trong sách Tin Mừng Mác-cô, Chúa nói: “Con Người đến không phải để được phục vụ, nhưng để phục vụ và hiến mạng sống mình làm giá chuộc muôn người” (Mc 10,45). Đó là mẫu mực cho mọi hình thức phục vụ – trong tư cách linh mục thừa tác hay linh mục nhờ bí tích Rửa Tội.

Chúng ta không chỉ phục vụ qua công việc, mà qua chính việc hiến dâng bản thân. Và Thánh Thể chính là mẫu mực cho tình yêu tự hiến ấy. Cùng với Thánh Phaolô, chúng ta được mời gọi: “Anh em hãy hiến dâng thân mình làm của lễ sống động, thánh thiện và đẹp lòng Thiên Chúa” (Rm 12,1).

Cảnh quan Thánh Thể có thể phức tạp, nhưng chính Thánh Thể lại luôn là trung tâm đơn sơ và bền vững nhất của con người chúng ta, của hành động chúng ta và của đích đến chúng ta đang hướng về.

Tác giả bài báo: Liñh mục Louis J. Cameli (Louis J. Cameli), một linh mục Công giáo thuộc Tổng Giáo phận Chicago. Cha là đại diện của Hồng y Blase J. Cupich về đào tạo và sứ vụ, chuyên phụ trách việc hình thành đức tin và sứ vụ trong giáo phận.

Bài gốc: The Eucharist and controversy: History, theology and why we argue | America Magazine

Xem thêm: