Trong các sách Tin Mừng, tước hiệu “Chúa” (Κύριος) thường được sử dụng để chỉ Đức Giêsu, nhưng mức độ và ý nghĩa sử dụng lại khác nhau giữa các tác giả. Việc phân tích tước hiệu này trong các sách Tin Mừng của thánh Mátthêu, thánh Máccô, thánh Luca, và thánh Gioan giúp chúng ta hiểu rõ hơn về vai trò và thần học của Đức Giêsu trong Tân Ước.
Sự Hiếm Hoi trong Tin Mừng của Mátthêu và Máccô
Cả thánh Mátthêu lẫn thánh Máccô rất ít khi sử dụng tước hiệu “Chúa” (Κύριος) để chỉ Đức Giêsu. Trong Tin Mừng của họ, dù Đức Giêsu được tôn kính và thừa nhận là Đấng Cứu Thế, nhưng các tác giả không nhấn mạnh vai trò này qua việc sử dụng tước hiệu “Chúa” thường xuyên. Thay vào đó, cả hai Tin Mừng thường tập trung vào việc trình bày Đức Giêsu như Đấng Mêsia, Vua của người Do Thái, người mà dân Israel đang mong đợi.
Thánh Gioan và Sự Phục Sinh của Đức Giêsu
Thánh Gioan cũng ít sử dụng tước hiệu “Chúa” cho Đức Giêsu trong Tin Mừng của mình. Đáng chú ý, ông chỉ sử dụng tước hiệu này sau khi Đức Giêsu phục sinh. Điều này phản ánh một ý nghĩa thần học quan trọng: thánh Gioan muốn nhấn mạnh rằng sự phục sinh của Đức Giêsu là điểm cao trào, nơi Người thực sự được tôn vinh là Chúa (x. Ga 20,2-18; 21,7.12). Trước đó, Gioan chỉ sử dụng tước hiệu này hai lần, nhưng với ý nghĩa hướng về biến cố phục sinh (Ga 6,23 và Ga 11,2).
Thánh Luca: Đức Giêsu Là Chúa và Đấng Cứu Độ
Ngược lại, thánh Luca sử dụng tước hiệu “Chúa” cho Đức Giêsu nhiều nhất trong số các Tin Mừng, với tổng cộng 16 lần. Cách dùng này không chỉ thể hiện lòng tôn kính, mà còn nhấn mạnh đến vai trò của Đức Giêsu là Đấng Cứu Độ trần gian. Đặc biệt, trong dụ ngôn “Người gieo giống,” thánh Luca sử dụng ngôn ngữ cụ thể hơn so với Mátthêu và Máccô. Trong khi hai tác giả kia chỉ nói rằng “người gieo giống là người gieo lời,” thánh Luca nhấn mạnh rằng hạt giống là “lời Thiên Chúa” (Lc 8,11-15).
Qua sự nhấn mạnh này, thánh Luca muốn khẳng định rằng Đức Giêsu không chỉ là Vua Mêsia của người Do Thái, mà còn là Đấng Cứu Độ cho tất cả mọi người. Luca là tác giả Tin Mừng duy nhất sử dụng tước hiệu “Đấng Cứu Độ” (Ho Sôter) cho Đức Giêsu. Trong lời ca của Đức Maria, bà đã xưng tụng: “Thần trí tôi hớn hở vui mừng vì Thiên Chúa, Đấng cứu độ tôi” (Lc 1,47). Tước hiệu này cũng xuất hiện trong lời thiên thần loan báo về sự ra đời của Đức Giêsu: “Hôm nay, một Đấng Cứu Độ đã sinh ra cho anh em trong thành vua Đavít” (Lc 2,11).
Quan Điểm Thần Học của Luca: Sự Siêu Thăng
Cách thánh Luca sử dụng tước hiệu “Chúa” và “Đấng Cứu Độ” phản ánh quan điểm thần học riêng của ông. Đối với Luca, hành động cứu độ của Đức Giêsu không chỉ tập trung vào cái chết trên thập giá mà còn ở việc Người siêu thăng, hay sự thăng thiên về trời. Điều này được thể hiện rõ trong sách Công vụ Tông đồ, khi ông viết: “Anh em đã giết Đấng khơi nguồn sự sống, nhưng Thiên Chúa đã làm cho Người trỗi dậy từ cõi chết” (Cv 3,15). Đây là một khác biệt đáng chú ý so với thánh Mátthêu và thánh Máccô, những người thường nhấn mạnh đến vai trò cứu độ của Đức Giêsu qua sự đau khổ và cái chết trên thập giá.
Quan điểm này cũng tương tự với cách diễn đạt trong thư Hípri: “Thiên Chúa là nguồn gốc và cùng đích mọi loài, chính vì muốn đưa muôn vàn con cái đến vinh quang, nên Người đã làm một việc thích đáng, là cho Đức Giêsu trải qua gian khổ mà trở thành vị lãnh đạo thập toàn, dẫn đưa họ tới nguồn ơn cứu độ” (Hr 2,10).
16 Lần Sử Dụng Tước Hiệu “Chúa” trong Tin Mừng Luca
Dưới đây là 16 lần tước hiệu “Chúa” được sử dụng trong Tin Mừng Luca:
- Lc 7,13: Trông thấy bà, Chúa chạnh lòng thương và nói: “Bà đừng khóc nữa!”
- Lc 7,19: Gioan sai môn đệ đến hỏi Chúa: “Thầy có thật là Đấng phải đến không?”
- Lc 10,1: Sau đó, Chúa chỉ định bảy mươi hai người khác.
- Lc 10,39: Maria ngồi bên chân Chúa mà nghe lời Người dạy.
- Lc 10,41: Chúa đáp: “Mácta, Mácta, chị lo lắng nhiều chuyện quá!”
- Lc 11,39: Chúa nói với ông ấy rằng: “Nhóm Pharisêu các người chỉ lo bề ngoài.”
- Lc 12,42: Chúa hỏi: “Ai là quản gia trung tín và khôn ngoan?”
- Lc 13,15: Chúa đáp: “Những kẻ đạo đức giả kia!”
- Lc 16,8: Chúa khen tên quản gia bất lương đã hành động khôn khéo.
- Lc 17,5: Chúa đáp: “Nếu anh em có lòng tin lớn bằng hạt cải…”
- Lc 19,8: Dakêu thưa với Chúa: “Con xin đền bù thiệt hại gấp bốn.”
- Lc 22,33: Phêrô thưa với Chúa: “Con sẵn sàng đi tù và chết với Thầy.”
- Lc 22,61: Chúa quay lại nhìn Phêrô, ông nhớ lại lời Chúa.
- Lc 24,34: “Chúa trỗi dậy thật rồi, và đã hiện ra với ông Simôn.”
Tước hiệu “Chúa” (Κύριος) có một vai trò quan trọng trong các sách Tin Mừng, nhưng cách sử dụng và ý nghĩa của nó thay đổi tùy theo mỗi tác giả. Trong khi thánh Mátthêu và thánh Máccô tập trung vào Đức Giêsu là Đấng Mêsia và Vua của người Do Thái, thánh Luca đặc biệt nhấn mạnh Đức Giêsu là Chúa và Đấng Cứu Độ của toàn thế giới, với vai trò cứu độ không chỉ qua sự chết mà còn qua sự thăng thiên. Thánh Gioan thì nhấn mạnh Đức Giêsu là Chúa qua sự kiện phục sinh. Sự đa dạng trong cách sử dụng tước hiệu này làm nổi bật các khía cạnh phong phú của thần học và sứ mệnh của Đức Giêsu trong Kitô giáo.
